De wet van 26 december 2015 voerde voor de btw-vrijstelling voor paramedische beroepen de voorwaarde in dat het moet gaan om een erkend paramedisch beroep en dat de vrijstelling enkel van toepassing is op de behandelingen welke opgenomen zijn in de RIZIV-nomenclatuur (artikel 44, § 1, 3° Wbtw). Daarnaast werden de prestaties met een louter esthetisch doel die worden verricht door artsen, tandartsen en kinesisten, in principe van de btw-vrijstelling uitgesloten (artikel 44, § 1, 1°, 2de lid Wbtw).
Bij het Grondwettelijk Hof werden diverse verzoeken tot nietigverklaring van deze regeling (artikelen 110, 111 en 112 van de wet van 26 december 2015) ingediend door:

Belgisch Syndicaat van Chiropraxie en Bart Vandendries (rol nr. 6429);
de erkende beroepsvereniging  ‘Belgisch Unie van Osteopaten’ en anderen (rol nr. 6462);
de bvba ‘Plast.Surg.’ en anderen (rol nr. 6464);
de vzw ‘Belgian Society for Private Clinics’ en anderen (rol nr. 6465).

Het Grondwettelijk Hof stelde in deze zaken drie prejudiciële vragen aan het Europese Hof van Justitie. Dat heeft nu beslist dat de btw-vrijstelling voor medische prestaties niet beperkt mag worden tot de door de Belgische wetgeving gereglementeerde beroepen.

Niet enkel voor gereglementeerd beroepen
De lidstaten beschikken over een beoordelingsvrijheid bij de omschrijving van de beroepen waarvan de medische verzorging van btw is vrijgesteld, in het bijzonder bij de bepaling welke kwalificaties voor de uitoefening van deze beroepen vereist zijn. Zij moeten daarbij ervoor zorgen dat die vrijstelling enkel geldt voor medische verzorging die een voldoende kwaliteitsniveau heeft en waken over de fiscale neutraliteit.
Omdat er naast de loutere reglementering van het beroep nog andere  doeltreffende methoden denkbaar zijn voor de controle van die beroepskwalificaties, is de btw-vrijstelling niet voorbehouden aan de beoefenaars van een door de wetgeving van de betrokken lidstaat gereglementeerd beroep. Bovendien is dat reglementaire kader slechts één van de vele elementen waarmee rekening gehouden moet worden om te bepalen of een btw-plichtige de vereiste beroepskwalificaties bezit om die vrijstelling te genieten.

Geen overgangsregeling
De ministerraad had het Grondwettelijk Hof gevraagd om in het geval van een eventuele vernietiging van de wijziging aan het Wbtw van de btw-vrijstelling voor paramedische beroepen, de gevolgen van die vernietigde bepaling toch tijdelijk in stand te houden tot onze wetgeving in overeenstemming is gebracht met de btw-richtlijn. Maar het Europese Hof verbiedt ons Grondwettelijk Hof aan die vraag een positief gevolg te geven.

Geneesmiddelen bij esthetische ingrepen
De plastische chirurgen kaartten dan weer het verschil aan tussen de btw-tarieven voor medicijnen die verstrekt worden enerzijds in het kader van een esthetische ingreep of behandeling (21%) en anderzijds bij een therapeutische ingreep of behandeling (6%).
Hier beschikken de lidstaten over de bevoegdheid om het verlaagd btw-tarief voor te behouden voor bepaalde specifieke farmaceutische producten of medische hulpmiddelen, zolang de neutraliteit wordt gerespecteerd (gelijke behandeling van soortgelijke goederen die met elkaar concurreren). Volgens het Hof wordt die neutraliteit niet geschonden door een verschil in btw-tarief naargelang een therapeutisch of een esthetisch doel omdat er in dit geval sprake is van twee duidelijk gescheiden vormen van concreet gebruik die uit het oogpunt van de gemiddelde consument niet aan dezelfde behoefte beantwoorden.

HvJ, C-597/17, Belgisch Syndicaat van Chiropraxie e.a., 27 juni 2019

Het nieuwe nummer van btw onderlijnd is nu beschikbaar onder de rubriek btw-info / publicaties, of klik hier.
In dit nummer:
|  Btw-vrij schenken van hulpgoederen
|  Online aanvraag vignet 705  
|  Goederen in bruikleen  
|  Wist je nog dat?
|  Telex

Artikel 44, § 2, 13° Wbtw stelt vrij van btw:

de levering van goederen die uitsluitend ten behoeve van een door artikel 44 Wbtw vrijgestelde activiteit werden aangewend als voor al deze goederen geen recht op aftrek is genoten;
de overdracht van een cliënteel of het verlenen van rechten op een cliënteel, dat betrekking heeft op een op grond van artikel 44 Wbtw vrijgestelde activiteit;
de levering van goederen waarvan de verkrijging of de bestemming het voorwerp heeft uitgemaakt van een uitsluiting van het recht op aftrek overeenkomstig artikel 45, § 3 Wbtw.

Wanneer een voor handelingen inzake verzekeringen vrijgestelde btw-plichtige, zijn cliënteel van deze activiteit overdraagt of daarop rechten verleent, dan is voormelde vrijstelling daarop van toepassing.
De overdracht van zo’n btw-plichtige van zijn gehele activiteit (knowhow, personeel, lopende contracten, enzovoort), kan enkel de toepassing van de artikelen 11 en 20 Wbtw genieten, als de overnemer de btw die over deze overdracht verschuldigd zou zijn, geheel of gedeeltelijk kan aftrekken. In heel wat gevallen van overdrachten van verzekeringskantoren kunnen voormelde artikels niet toegepast worden omdat de overnemers vaak geen recht op btw-aftrek hebben.
En in principe vallen de andere overdrachten dan het cliënteel, niet onder de vrijstelling van voormeld artikel 44, § 2, 13° Wbtw.
Dus zij bij een overdracht van een algemeenheid van een verzekeringskantoor, waar ook knowhow en nog andere diensten dan cliënteel inbegrepen zijn, steeds btw verschuldigd zijn.
Maar volgens de rulingcommissie was het niet de bedoeling van de Europese, noch de Belgische wetgever, om in een strikte lezing van dit artikel, btw te heffen als een verzekeringsonderneming andere diensten dan het cliënteel overdraagt in het kader van een fusie. Het is maar de vraag of de rulingcommissie datzelfde standpunt zal aanhouden als die overdracht van diensten niet beschouwd kan worden als de overdracht van een algemeenheid of van een tak van werkzaamheid.

Fisconeptlus, voorafgaande beslissing nr. 2018.0890, 27 november 2018

In 2016 aanvaardde minister Van Overtveldt, bij wijze van proef, de toepassing van het verlaagd btw-tarief van 6% voor de verhuur van fietsen in het kader van een openbaar fietsensysteem dat een aanvulling vormt op het openbaar vervoer (klik hier voor meer info). Zijn opvolger, minister Decroo, antwoordt in de Kamer dat hij voor initiatieven inzake autodelen en deelsteps bereid is zijn administratie te laten onderzoeken of voormelde toegeving uitgebreid mag worden, rekening houdend met de concrete omstandigheden waaronder die initiatieven plaatsvinden.

Vr. & Antw. Kamer, 2018-2019, 54-184, 4 april 2019, vraag nr. 2602, J. Van den Bergh, 3 april 2019

Rubriek XXXVII van de tabel A van de bijlage bij het KB nr. 20 voorziet in een verlaagd btw-tarief van 6% voor de onroerende handelingen en de ermee gelijkgestelde handelingen (rubriek XXXI, § 3, 3° tot 6° van diezelfde tabel A) die de afbraak en de daarmee gepaard gaande heropbouw van een woning gelegen in een van de grote steden opgesomd bij de KB’s voor stedelijk beleid (KB dd. 12.08.2000, KB dd. 26.09.2001 en KB dd. 28.04.2005).
Dit verlaagd tarief kan worden genoten zowel door de persoon die alleen als bouwheer optreedt, als door twee of meerdere personen die samen overeenkomen om een oud gebouw aan te kopen, dit te laten afbreken en een nieuw gebouw te laten heropbouwen dat na de werken, uitsluitend of hoofdzakelijk, zal gebruikt worden als gebouw voor privé-woongelegenheid.
Voor cohousingprojecten (private woning met eigen keuken, badkamer, slaapkamers en leefruimtes en gedeelde ruimtes zoals tuin, bureauruimtes, wasruimtes, werkplaatsen, logeerkamers, polyvalente ruimtes, enzovoort) kan dit verlaagd tarief ook toegepast worden, maar enkel voor die leden die daadwerkelijk beschouwd kunnen worden bouwheren. Dat zijn de leden die samen het project mee op touw zetten en mee beslissingen nemen zodat het project zal beantwoorden aan hun specifieke noden en verwachtingen. Zij moete dus inspraak hebben in de diverse fasen van het project en dit van bij de totstandkoming tot aan de definitieve oplevering van de bouwwerken (de afbraak, bouwplannen, vergunningen, de dienstverrichters (aannemers, architecten, studiebureaus, enz.), enz.).
Voor de toepassing van het verlaagd btw-tarief voor afbraak en heropbouw bij cohousingprojecten​ is vereist dat de identiteit van die leden gekend is vooraleer keuzes worden gemaakt en enige juridische verbintenis wordt aangegaan. Het volstaat niet dat alle groepsleden door middel van één notariële akte samen eigenaar zijn en samen de aannemer voor de uitvoering van de werken aanduiden die rechtstreeks aan hen zal factureren.

Vr. & Antw. Kamer, 2018-2019, 54-185, 30 april 2019, vraag nr. 2593, W. De Vriendt, 27 maart 2019

De minister antwoordt op een vraag over de polyvalentie bij de fiscale controles. De bedoeling van de nieuwe structuur binnen de administraties kmo en GO, vanaf 2016, was te voorzien in een doorgedreven polyvalentie van een groot deel van de medewerkers om zo het volledige dossier van de belastingplichtige te beheren. 
Die polyvalentie werd door minister Van Overtveldt bijgestuurd naar een lichtere uitvoering van de polyvalentie (grondige kennis van één materie en basiskennis van de andere materie).
Op termijn is het de bedoeling de structuur van de administratie kmo aan te passen zodat in plaats van teams die tegelijkertijd de dossiers van de zelfstandigen en vennootschappen behandelen, er binnen de kmo centrums teams zullen zijn die de ‘zelfstandigen’ controleren (PB/btw) en teams die de ‘vennootschappen’ (Venb/btw) moeten controleren.

Vr. & Antw. Kamer, 2018-2019, 54-184, 4 april 2019, vraag nr. 2550, E. Van Rompuy, 25 februari 2019

Met een brouwerijcontract wordt bedoeld: de overeenkomst tussen enerzijds een brouwerij of een drankenhandelaar en anderzijds een caféhouder waarbij die laatste de verplichting op zich neemt om zich voor de dranken uitsluitend te bevoorraden bij de brouwerij of de drankenhandelaar die hem daarvoor in ruil een dienst verstrekt (lening, terbeschikkingstelling van de café-uitrusting en/of -meubilair) of goederen levert (zoals café-uitrusting of -meubilair waarvan de caféhouder na verloop van een bepaalde periode eigenaar wordt). Het gaat dus om wederzijdse prestaties waarvan de fiscus de btw-regels in de beslissing nr. E.T.21.421 dd. 29.10.1975, geactualiseerd door de beslissing nr. E.T.96.988 dd. 22.11.2000​, als volgt omschrijft:

de verbintenis van de caféhouder is een belastbare dienst (artikel 18, § 1, 2de lid, 6° Wbtw);
de door de brouwerij/drankenhandelaar geleverde goederen en/of verrichte diensten zijn eveneens belastbare handelingen (maar kunnen vrijgesteld zijn als het bijvoorbeeld om een lening gaat).

Dienst door de caféhouder
De door de caféhouder verrichte dienst is in principe aan btw onderworpen. Omdat de tegenprestatie niet uitsluitend uit een geldsom bestaat, is die btw verschuldigd over de normale waarde van de tegenprestatie van de brouwerij/drankenhandelaar.
De fiscus aanvaardt dat deze btw niet verschuldigd is als hij volledig aftrekbaar zou zijn in hoofde van de brouwerij/drankenhandelaar. De caféhouder moet in dat geval geen factuur uitreiken voor zijn dienst. De brouwerij/drankenhandelaar moet aan de caféhouder een attest uit te reiken met de verklaring dat de btw die normaal verschuldigd zou zijn over de dienst van de caféhouder, volledig afgetrokken kan worden.
Als de tegenprestatie van de brouwerij/drankenhandelaar bestaat uit een vrijgestelde handeling, zoals bv. een lening, dan is deze een gemengde btw-plichtige en zal die de btw, die normaal verschuldigd is op de door de caféhouder verrichte dienst, maar volledig kunnen aftrekken als er toepassing wordt gemaakt van het werkelijk gebruik (de verplichting van de caféhouder bevordert de verkoop van dranken en houdt geen verband met de vrijgestelde lening).

Tegenprestatie van de brouwerij/drankenhandelaar
De hiervoor vermelde tolerantie geldt enkel voor de caféhouders. Ze kan niet uitgebreid worden naar de brouwerijen of drankenhandelaars. Deze laatsten moeten wel een factuur uitreiken aan de caféhouder voor de door hen geleverde tegenprestatie (tenzij die is vrijgesteld zoals bijvoorbeeld een lening). In principe is de btw hier verschuldigd over de normale waarde van de door de caféhouder verrichte dienst. Maar het is moeilijk om de waarde zo’n alleenleverrecht vast te stellen. Dus aanvaardt de fiscus dat de btw berekend wordt over de normale waarde van de prestatie die de brouwerij/drankenhandelaar voor de caféhouder verricht (bv. de prijs die de caféhouder aan een derde zou moeten betalen om de ter beschikking gestelde goederen te huren/kopen).
De minister bevestigt dat de brouwerijen en drankenhandelaars deze verkoopfactuur moeten uitreiken omwille van controledoeleinden. Hun tegenprestatie in ruil voor de door de caféhouder verrichte dienst is meestal een levering (met uitgestelde eigendomsoverdracht) van investeringsgoederen die in hoofde van de caféhouder onderworpen zijn aan een eventuele herziening of onttrekking (bijvoorbeeld bij wijziging of stopzetting van de activiteit). En niet elke exploitant van een drank- of eetgelegenheid heeft een volledig recht op btw-aftrek. Het bijhouden door de brouwerij/drankenhandelaar van een inventaris waarin een duidelijk overzicht wordt gegeven van welke uitrustingsgoederen bij welke horecazaak ter beschikking worden gesteld en voor welk bedrag, is niet voldoende.
Voor hun boekhouding mogen de brouwerijen/drankenhandelaars een intern stuk opmaken dat verwijst naar de beslissing nr. E.T.96.988 dd. 22.11.2000 en het door hen aan de caféhouder uitgereikte attest. Dat stuk wordt bij de aankopen geboekt en dient voor het tegenboeken van de vordering die ontstaat ten aanzien van de caféhouders (voormelde factuur). Op dat intern stuk mag geen btw worden vermeld.
Tot slot bevestigt de minister nog dat wat voorafgaat reeds sinds 2001 het standpunt is van de fiscus. Maar het kan zijn dat dit niet door alle controle-agenten uniform werd toegepast. De dienst belast met de organisatie van de controle van de kmo’s werd niet op de hoogte gebracht van eventuele onregelmatigheden inzake de controle in verband met een overeenkomst met een drankenhandelaar. In het kader van de controleacties ten aanzien van de horecasector, zoals bij alle controleacties die de fiscus organiseert, waakt hij er altijd over dat de werkmethodes eenduidig zijn, door richtlijnen uit te vaardigen en controlemodellen ter beschikking te stellen van de controleurs.

Vr. & Antw. Kamer, 2018-2019, 54-184, 4 april 2019, vraag nr. 2548, L. Van Biesen, 22 februari 2019

Als een btw-plichtige onverkochte goederen onder toezicht van de administratie laat vernietigen, moet er geen regularisatie gebeuren van de op die goederen afgetrokken btw. Als daarentegen de btw-plichtige aan zijn bedrijf een goed onttrekt en het wegschenkt, wordt deze handeling door artikel 12, § 1, 2° Wbtw, gelijkgesteld met een aan de btw onderworpen levering onder bezwarende titel, op voorwaarde dat de btw bij de aankoop van dat goed geheel of gedeeltelijk werd gerecupereerd. Dus als een handelaar goederen wegschenkt waarop hij bij de aankoop de btw heeft kunnen recupereren (bv. handelsgoederen), dan is hij over deze schenking btw verschuldigd.
De fiscus voerde op deze verplichte btw-heffing een administratie uitzondering in via zijn beslissing nr. E.T. 124.417 dd. 31.07.2013. De fiscus aanvaardt dat er geen btw verschuldigd is op het schenken van voedseloverschotten door producenten en distributiebedrijven aan voedselbanken die lid zijn van de Belgische Federatie van Voedselbanken. Eén van de voorwaarden van de niet-btw-heffing is dat de voedselbank zich ertoe moet verbinden de ontvangen goederen gratis te verdelen onder de behoeftige personen in België.
In zijn beslissing nr. E.T. 127.958 dd. 21.05.2015 breidde de fiscus deze niet-btw-heffing uit naar de schenking van voedseloverschotten aan lokale besturen en door hen erkende caritatieve instellingen. Maar opnieuw onder de voorwaarde dat die voedseloverschotten in dezelfde staat gratis worden uitgedeeld.
Al enige tijd geleden deelde de minister mee dat die regeling mogelijks uitgebreid zou worden in die zin dat de geschonken voedingsmiddelen ook nog voor andere zaken gebruikt zouden mogen worden gebruikt dan het enkel gratis uitdelen (vraag nr. 1742 dd. 12.07.2017), bv. voor het bereiden van sociale maaltijden. Die uitbreiding zou  geregeld worden in een nieuwe circulaire, maar de fiscus besliste uiteindelijk de niet-btw-heffing op het schenken van voedseloverschotten wettelijk te regelen, wat ook gebeurde door de invoering van artikel 12, § 1, 2°, b) Wbtw met de wet van 30 juli 2018 (B.S. dd. 10.08.2018).
En hoewel minister Van Overtveldt in 2015 nog stelde dat er geen mogelijkheid was om die regeling uit te breiden tot schenkingen van goederen in natura die geen voedseloverschotten zijn (bij gebrek aan een wettelijk Europees kader), keurde het parlement zo’n uitbreiding naar andere levensnoodzakelijke goederen toch goed (wet van 7 april 2019, B.S. dd. 06.05.2019). Die nieuwe bepaling, artikel 12, § 1, 2°, c) Wbtw, is van toepassing vanaf 16 mei 2019.
Voor beide uitzonderingen (voedseloverschotten en andere levensnoodzakelijke goederen) is het nog wachten op een koninklijk besluit voor het bepalen van:

de aard en de kenmerken van die goederen;
de bedoelde liefdadigheidsdoeleinden;
de omstandigheden waarin de bedoelde onverkoopbare goederen voor die doeleinden kunnen worden verstrekt;
het bedrag dat als kosten in rekening kan worden gebracht;
de vormvoorwaarden die moeten worden in acht genomen.

In afwachting van dat KB publiceert de fiscus nu een circulaire met de voorwaarden waaronder een schenking van levensnoodzakelijke goederen andere dan voedingsmiddelen niet aan btw is onderworpen en er geen herziening van de op de geschonken goederen afgetrokken btw moet gebeuren. Volgens de wet moet het gaan om levensnoodzakelijke niet-voedingsmiddelen, die niet op duurzame wijze kunnen worden gebruikt en waarvan de intrinsieke kenmerken verhinderen dat ze, in gelijk welke schakel van het economische circuit, nog worden verkocht tegen de oorspronkelijke commercialisatievoorwaarden.

Levensnoodzakelijke goederen
Volgens de fiscus gaat het om goederen die de levenskwaliteit van personen die in armoede leven daadwerkelijk kunnen verbeteren. Het gaat enkel om goederen die noodzakelijk zijn om een menswaardig leven te leiden. Luxegoederen zijn uiteraard niet bedoeld.
Of een goed al of niet levensnoodzakelijk is , hangt niet af van het op dat goed van toepassing zijnde btw-tarief dat normaal op de levering van die goederen van toepassing zou zijn geweest, is evenwel niet relevant.

Geen duurzaam gebruik
Enkel de verbruiksgoederen zijn bedoeld. Duurzame goederen zijn niet bedoeld om de risico’s op het ontstaan van parallelle circuits en concurrentieverstoring te beperken.

Geen verkoop tegen oorspronkelijke commercialisatievoorwaarden mogelijk
Volgens de wet moet het gaan om goederen waarvan de intrinsieke kenmerken verhinderen dat ze, in gelijk welke schakel van het economische circuit, nog worden verkocht tegen de oorspronkelijke commercialisatievoorwaarden, of anders gezegd, niet meer in normale omstandigheden kunnen worden gecommercialiseerd.
Dat kan te maken hebben met:

het bederfelijk karakter van het goed (bijvoorbeeld basisgeneesmiddel waarvan houdbaarheidsdatum is verstreken);
beschadigde verpakking (kan ook gaan om verouderde verpakking, bijvoorbeeld verpakkingen met het oude logo van de producent);
het goed beantwoordt niet langer aan de productienormen van de producent;
goederen die slechts tijdelijk gecommercialiseerd worden (buiten die periode zijn deze goederen veel moeilijker verkoopbaar, tenzij belangrijke kortingen worden toegekend).

Voorbeelden
Voorbeelden van goederen die volgens de wetgever onder deze regeling kunnen vallen, zijn:

essentiële hygiëneproducten zoals zeep, shampoo, tandpasta en tandenborstels;
schoonheids- en basisverzorgingsmiddelen zoals reinigingscrème, scheermesjes en scheerschuim;
basisgeneesmiddelen voor de huisapotheek, zoals aspirines, verband en ontsmettingsmiddelen;
huishoudmiddelen zoals vloerreinigers, wasproducten en vuilniszakken;
producten voor baby’s en kleine kinderen, zoals luiers, aangepaste zeep en shampoo;
school- en kantoorbenodigdheden, zoals balpennen, potloden en boekentassen;
toiletpapier en wegwerphanddoeken;
spelletjes en speelgoed;
kleding en schoenen;
keukengereedschap, zoals kookpotten en pannen;
basisgoederen voor huiselijk comfort, zoals huishoudlinnen.

Elektrische huishoudelijke apparaten (microgolfovens, kookplaten, droogkasten, enzovoort), meubilair, matrassen, kinderwagens, voertuigen en grasmaaiers zijn dan weer goederen die volgens de wetgever niet bedoeld zijn.

Hoedanigheid van de schenker
De bijzondere regeling geldt niet alleen voor de schenkingen van de bedoelde goederen door producenten en distributiebedrijven. Zij ziet ook op schenkingen door btw-plichtigen die de goederen hebben aangekocht om ze in het kader van hun economische activiteit te gebruiken.

Hoedanigheid begunstigde
De niet-btw-heffing geldt enkel voor de schenkingen van voormelde goederen aan:

een lokale, gemeentelijke, intercommunale, provinciale, gemeenschaps-, gewestelijke of federale administratie of overheid in het kader van hun opdrachten tot het verdelen van materiële hulp aan behoeftige personen;
elke caritatieve organisatie erkend door een hiervoor vermelde overheid:

zij moet zich bij de bevoegde overheid (bevoegd voor het sociaal beleid op het niveau dat overeenkomt met het werkgebied van de caritatieve organisatie – lokaal, provinciaal, regionaal of nationaal) kenbaar maken als een caritatieve organisatie;
zij heeft een sociale bestaansreden, wat onder meer blijkt uit haar doelstelling die bestaat in het verlenen van hulp die zij over het algemeen laat samengaan met sociale begeleiding van hulpbehoevenden;
zij heeft op voorhand met de bevoegde overheid (bijvoorbeeld het OCMW van de gemeente waarin zij actief is) een overeenkomst gesloten, waarin een vertegenwoordiger van die overheid bevestigt dat de betreffende caritatieve organisatie:

gekend is als organisatie die zich inzet voor de strijd tegen de armoede en voor de bedeling van niet-voedingsmiddelen;
in staat is de gratis ontvangen goederen in goede omstandigheden te verdelen;
er zich toe verbindt de bedoelde goederen niet voor commerciële doeleinden te gebruiken en ze daadwerkelijk gratis uit te delen uitsluitend onder de behoeftige personen.

De bijzondere regeling kan ook van toepassing zijn als de betrokken goederen worden geschonken aan een verdeelplatform dat:

zich bij de bevoegde overheid (zie hiervoor) kenbaar maakt als verdeelplatform;
geen winstoogmerk nastreeft;
uitsluitend activiteiten ontplooit die rechtstreeks verband houden met liefdadigheidsdoeleinden;
een sociale bestaansreden heeft (wat onder meer blijkt uit haar doelstelling, opgenomen in de statuten/oprichtingsakte, die bestaat in het verlenen van hulp aan behoeftige personen);
op voorhand met de bevoegde overheid een overeenkomst heeft gesloten, waarin een vertegenwoordiger van de overheid bevestigt dat het verdeelplatform:

gekend is als verdeelorganisatie gericht op de bedeling van materiële hulp aan behoeftige personen;
in staat is de door de btw-plichtige schenkers geschonken goederen op een correcte manier op te halen, te vervoeren, te bewaren, te stockeren om ze vervolgens aan te bieden aan de behoeftige(n);
in staat is de geschonken goederen gratis (of tegen een geringe bijdrage, zie verder) in goede omstandigheden te verdelen aan de hiervoor vermelde overheid of caritatieve instelling die de goederen verder zullen verdelen aan de behoeftigen;
er zich toe verbindt de betreffende goederen niet voor commerciële doeleinden te gebruiken en die goederen daadwerkelijk gratis (of tegen een geringe bijdrage, zie verder) uitsluitend uit te delen aan de voormelde overheid/caritatieve instelling;

zowel met de schenkers als de overheid/caritatieve instellingen een samenwerkingsovereenkomst heeft gesloten.

Als de btw-plichtige de goederen rechtstreeks schenkt aan de behoeftige(n), dan is deze bijzondere regeling niet van toepassing.

Bestemming van de goederen
De voormelde instellingen die de bedoelde goederen ontvangen, moeten deze in het kader van de armoedebestrijding verdelen onder de behoeftige personen. De wettekst zelf bepaalt niet dat de geschonken goederen door de begunstigde van de schenking gratis uitgedeeld moeten worden. Maar volgens de fiscus is dat wel een basisveronderstelling van de niet-btw-heffing op de schenking. Toch aanvaardt hij dat de begunstigde van de schenking aan de behoeftigen een beperkte bijdrage vraagt die hoogstens de kosten van vervoer, verpakking en opslag dekt. De fiscus aanvaardt dat dit het geval is voor sociale kruideniers die onder de btw-vrijstelling voor maatschappelijk werk (artikel 44, § 2, 2° Wbtw) de goederen tegen geringe bijdrage verdelen aan de behoeftige personen en op bijkomstige wijze verkopen aan andere natuurlijke personen voor zover zij de uit deze verkopen verkregen inkomsten uitsluitend gebruiken voor de financiering van hun caritatieve activiteiten als sociale kruidenier.
Ook voormelde verdeelplatformen mogen aan de overheid/caritatieve instellingen een beperkte bijdrage vragen voor de door hen gedragen algemene onkosten, maar zij mogen onder geen beding winst nastreven en hun eventuele financiële overschotten moeten beperkt blijven en mogen niet worden uitgekeerd. Als zo’n verdeelplatform zou worden ontbonden, dan moeten de eventuele overblijvende activa toekomen aan een belangloos doel.

Formaliteiten
Een document moet worden opgemaakt waarin de begunstigde bevestigt de goederen gratis te hebben gekregen zich ertoe verbindt die goederen niet voor commerciële doeleinden te zullen gebruiken, maar ze in het kader van een sociale actie, gratis (of tegen een geringe bijdrage, zie hiervoor) te zullen uitdelen onder behoeftige personen.
Dat document moet, per schenking, uiterlijk de vijftiende dag van de maand na die waarin de schenking heeft plaatsgevonden worden opgemaakt in twee exemplaren, ondertekend door beide partijen, en vermeldt:

de datum waarop de begunstigde bezit heeft genomen van de goederen;
de (maatschappelijke) benaming, het adres en het btw-identificatienummer van de belastingplichtige-schenker;
de (maatschappelijke) benaming, het adres en het ondernemingsnummer van de begunstigde van de schenking;
een volledige en correcte omschrijving van de geschonken goederen;
de weggeschonken hoeveelheden (per aantal).

De fiscus aanvaardt dat die documenten per schenking vervangen worden door een verzameldocument waarin alle schenkingen van de afgelopen maand worden gegroepeerd en dat dezelfde vermeldingen als hiervoor bevat, met uitzondering van de data van de schenkingen (het document verwijst globaal naar de maand van de schenkingen). De btw-plichtige schenkers moeten van de schenkingen gedetailleerde gegevens bewaren.
Ook voor verdeelplatformen gelden deze formele verplichtingen. Zij moeten enerzijds als begunstigde zo’n document met hun btw-plichtige schenkers opmaken en anderzijds moeten zij met de overheid/caritatieve instellingen aan wie ze de goederen verdelen ook zo’n document opmaken. Bovendien moet een verdeelplatform dat deze bijzondere regeling wil toepassen, een gedetailleerd register voor de inkomende goederen (ontvangen van de btw-plichtige schenkers) en een gedetailleerd register voor de verdeelde goederen (aan de overheid/caritatieve instellingen) houden.

Fisconetplus, circulaire nr. 48, 13 juni 2019

De fiscus heeft zijn langverwachte FAQ gepubliceerd over de btw-behandeling van verschillende samenwerkingsvormen in de medische en paramedische sector, in het bijzonder het al of niet kunnen toepassen van de vrijstelling van artikel 44, § 2bis Wbtw voor diensten van zelfstandige groeperingen (voorheen de kostendelende verenigingen). Een eerste belangrijk onderscheid is of die samenwerking, hierna associatie, al of niet afzonderlijke rechtspersoonlijkheid bezit. Een tweede belangrijk onderscheid is of die associatie enkel kosten poolt, inkomsten én kosten poolt, of inkomsten op haar eigen naam van de patiënten int. Een derde belangrijk onderscheid is of de kosten en opbrengsten allemaal individueel worden toegerekend, dan wel of er in hoofde van de associatie in eerste instantie een verrekening van de inkomsten en de kosten gebeurt. De in de FAQ uiteengezette regels zijn van toepassing vanaf 1 januari 2020.

Vrijstelling artikel 44, § 2bis Wbtw
Voor zover hierna gesproken wordt over de btw-vrijstelling voor diensten die een zelfstandige groepering tegen kostprijs aan haar leden verricht (artikel 44, § 2bis Wbtw), is het belangrijk te weten dat die vrijstelling enkel van toepassing is als de volgende voorwaarden vervuld zijn (klik hier voor meer info over deze vrijstelling):

de leden van de groepering oefenen op geregelde wijze een activiteit uit die op grond van artikel 44 Wbtw is vrijgesteld of waarvoor zij geen btw-plichtige zijn;
de vrijgestelde handelingen of de handelingen waarvoor de leden geen btw-plichtige zijn, vertegenwoordigen een overwegend deel van de activiteit van de leden;
de activiteiten van de groepering bestaan in het verrichten van diensten aan haar leden die direct nodig zijn voor hun vrijgestelde activiteit of voor hun activiteit waarvoor zij geen btw-plichtige zijn (de groepering mag ook handelingen verrichten aan niet-leden, maar de handelingen verricht aan haar leden moeten een overwegend deel van de activiteit van de groepering vertegenwoordigen);
de aan ieder lid aangerekende vergoeding of retributie vertegenwoordigt enkel de terugbetaling van zijn aandeel in de door de groepering gedane gezamenlijke uitgaven;
de vrijstelling leidt niet tot concurrentieverstoring.

Associaties zonder rechtspersoonlijkheid
De associaties in de (para)medische sector nemen vaak de vorm van een maatschap aan. Dat is een vennootschap zonder rechtspersoonlijkheid met burgerlijk of handelsdoel en waarbij de vennoten aan derden gekend zijn.
Het principe is dat de maatschap niet als btw-plichtige wordt aangemerkt en dus is er geen btw-registratie. De goederenleveringen of dienstprestaties die de maatschap aan derden verricht, worden geacht door elk van de vennoten afzonderlijk, elk voor hun deel, te zijn verricht (transparante maatschap). In zo’n geval moet elke vennoot afzonderlijk en voor zijn deel, de verplichtingen vervullen die voortkomen uit de verrichte goederenleveringen of dienstprestaties. Zo moet elke vennoot in zijn naam en voor zijn aandeel een factuur uitreiken (als een factuur verplicht is). Ze mogen een gezamenlijke factuur uitreiken als daarop de vennoot of vennoten worden vermeld in wiens naam en voor wiens rekening ze is. Elke vennoot moet steeds zijn aandeel in het aan de afnemer gefactureerde bedrag opnemen in zijn btw-aangifte. Ook de aankoopfacturen mogen gezamenlijk opgemaakt worden op de naam van meerdere vennoten, maar dan moeten deze vennoten bepalen welk deel voor ieder van hen is bestemd.
Maar de maatschap kan als ze dat wil zich als afzonderlijke btw-plichtige beschouwen (fiscaal niet transparante maatschap). In dat geval laat ze zich afzonderlijk van haar vennoten voor de btw-registreren. Die registratie is niet verplicht als die maatschap uitsluitend door artikel 44 Wbtw vrijgestelde handelingen verricht. Kiest ze om niet voor de btw te registreren en verricht ze uitsluitend handelingen vrijgesteld door artikel 44, § 2bis Wbtw, dan moet ze zich wel melden bij de btw-administratie. Dat doet ze niet met een document 604A, maar met een zelf opgemaakt document dat de volgende gegevens bevat:

de benaming;
het ondernemingsnummer;
het adres van de groepering;
de datum van de aanvang van de activiteiten;
de aard van de activiteiten;

De maatschap moet dit document, samen met een ledenlijst en een kopie van de samenwerkingsovereenkomst aangetekend versturen naar het team beheer van het bevoegde btw-kantoor. Daarnaast moet ze een eigen boekhouding voeren die voldoende gedetailleerd is en moeten de vennoten (die hier te lande een domicilie moeten kiezen) iemand aanwijzen die belast is met het nakomen van de btw-verplichtingen van de maatschap (een vertegenwoordiger).
Zowel derden als vennoten factureren hun prestaties aan de maatschap onder de voor die handelingen toepasselijke btw-regels. De winstverdeling van de maatschap valt buiten de werkingssfeer van de btw.
Voor de feitelijke vereniging gelden dezelfde regels als voor de maatschap. De feitelijke vereniging is de samenwerking waarin meerdere personen samen een activiteit uitoefenen, maar die geen gemeenschappelijke naam voert of die geen winst nastreeft. Ze kan een burgerlijk of een handelsdoel hebben.

Maatschap die enkel kosten poolt
Bij een maatschap die enkel kosten poolt, worden de ontvangstbewijzen uitgereikt onder het ondernemingsnummer van de (para)medische beroepsbeoefenaar die de betreffende prestatie verricht heeft. Is het een fiscaal transparante maatschap, dan kan deze voor de handelingen naar haar leden toe, zich niet beroepen op de vrijstelling voor zelfstandige groeperingen.
Een fiscaal niet-transparante maatschap kan voor de handelingen (kosten) die ze aan haar leden aanrekent, wel handelen onder de vrijstelling van artikel 44, § 2bis Wbtw, als uiteraard alle voorwaarden voor die vrijstelling (zie hiervoor) worden gerespecteerd.
Voor wat de voorwaarde betreft dat elk lid enkel zijn aandeel in de door de groepering gedane gezamenlijke uitgaven aangerekend krijgt, is het belangrijk dat als de maatschap toch op haar eigen bankrekening inkomsten ontvangt, andere dan de erelonen voor de verstrekte (para)medische prestaties (bv. vergoedingen voor het globaal medisch dossier), zij eerst de kosten over de leden verdeelt volgens de overeengekomen verdeelsleutel. Ook de inkomsten moeten eerst toegewezen worden aan de (para)medische beroepsbeoefenaar in wiens naam en voor wiens rekening ze ontvangen zijn. Zo kan voor elk lid van zijn inkomsten zijn aandeel in de gepoolde kosten afgetrokken worden. Dan pas kan men die vergoeding afrekenen met eventuele voorschotten die de leden tijdens het jaar hebben betaald of de GMD-vergoedingen die in naam van een bepaald lid op de rekening van de maatschap werden geïnd.
Als de GMD-vergoedingen gelijk of op basis van een andere sleutel verdeeld worden, dan blijft de voorwaarde vervuld dat elk lid enkel zijn aandeel in de door de groepering gedane gezamenlijke uitgaven aangerekend mag krijgen, als die opbrengsten eerst verdeeld worden over de leden. Vervolgens kan van het aan elk lid toegewezen deel, zijn aandeel in de kosten van de maatschap afgetrokken worden.
Worden de op de rekening van de maatschap geïnde GMD-vergoedingen zonder enige verdeelsleutel integraal aangewend om de kosten van de associatie te financieren, en waarbij dan enkel het saldo volgens de overeengekomen verdeelsleutel over de leden wordt verdeeld, dan kunnen de prestaties van de maatschap aan haar leden niet vrijgesteld worden door artikel 44, § 2bis Wbtw. Hetzelfde geldt als de ontvangstbewijzen voor de verstrekte prestaties uitgereikt worden onder het ondernemingsnummer van de associatie (in eigen naam).

Maatschap de kosten en inkomsten poolt
Bij een maatschap die zowel inkomsten als kosten poolt, worden de ontvangstbewijzen uitgereikt onder het ondernemingsnummer van de (para)medische beroepsbeoefenaar die de betreffende prestatie heeft verricht, en worden de erelonen voor deze prestaties geïnd via de maatschap. Is het een fiscaal transparante maatschap, dan kan deze voor de handelingen naar haar leden toe, zich niet beroepen op de vrijstelling voor zelfstandige groeperingen.
De fiscaal niet-transparante maatschap kan zich in dit geval beroepen op de vrijstelling van artikel 44, § 2bis Wbtw voor de aan haar leden verrichte diensten als zij vooraleer de kosten toe te rekenen, eerst aan elk lid de in zijn naam geïnde erelonen toekent. Voor elk lid kan dan van dit bedrag zijn aandeel in de door de groepering gedane gezamenlijke uitgaven in mindering worden gebracht. Dus ook hier geldt het principe: ‘eerst toewijzen, dan salderen’.

Associaties met rechtspersoonlijkheid
Als (para)medische beroepsbeoefenaars voor hun samenwerking een associatie met rechtspersoonlijkheid oprichten (bvba, cvba, …), dan worden daarin in principe zowel de kosten als de inkomsten gepoold. Belangrijk is het onderscheid of de associatie die inkomsten in naam en voor rekening van de (para)medische beroepsbeoefenaar, dan wel in eigen naam int.
Int zo’n associatie de inkomsten in naam en voor rekening van de (para)medische beroepsbeoefenaar die de prestatie heeft verricht, dan vermelden de hiervoor uitgereikte ontvangstbewijzen het ondernemingsnummer van die (para)medische beroepsbeoefenaar. Als de associatie eerst aan elk lid de in zijn naam geïnde erelonen toekent om daar vervolgens zijn aandeel in de door de groepering gedane gezamenlijke uitgaven van af te trekken, voldoet ze voor de vrijstelling van artikel 44, § 2bis Wbtw aan de voorwaarde dat de leden enkel hun aandeel in de kosten aangerekend krijgen. Die doorrekening zal dus zonder btw kunnen, voor zover ook de andere voorwaarden voor deze vrijstelling vervuld zijn.
Int de associatie de inkomsten in haar eigen naam, dan vermelden de voor de verrichte (para)medische prestaties uitgereikte ontvangstbewijzen, het ondernemingsnummer van de associatie (professionele vennootschap). Die associatie heeft dus haar eigen opbrengsten uit (para)medische handelingen, die in principe van btw zijn vrijgesteld door artikel 44, § 1 Wbtw. De leden van de associatie zullen voor de verrichte (para)medische handelingen een vergoeding krijgen van de associatie. Is het lid een natuurlijk persoon die met die associatie een band heeft waaruit een verhouding van ondergeschiktheid blijkt, dan blijven deze door de associatie uitgekeerde vergoedingen buiten de toepassing van de btw (tolerantie – het lid kan er toch voor kiezen om als btw-plichtige te worden beschouwd, zie hierna).
Is het lid een professionele vennootschap, dan wordt deze als btw-plichtige beschouwd. De vergoedingen die zij voor hun (para)medische prestaties van de associatie ontvangen, zijn van btw vrijgesteld door artikel 44, § 1 Wbtw, uiteraard voor zover het gaat om handelingen die in dat artikel bedoeld zijn.

Terbeschikkingstelling praktijkruimten
Als een (para)medische beroepsbeoefenaar een of meerdere uitgeruste praktijkruimten  ter beschikking stelt van andere (para)medische beroepsbeoefenaars waar hij al of niet mee samenwerkt, dan zal hij de vergoeding die hij hiervoor krijgt waarschijnlijk niet kunnen vrijstellen op basis van artikel 44, § 2bis Wbtw. De inkomsten uit de dienstprestaties van deze (para)medische beroepsbeoefenaar zullen waarschijnlijk voor meer dan de helft bestaan uit de inkomsten uit de door hem verrichte (para)medische prestaties, en niet uit de doorrekening van diensten aan de andere (para)medische beroepsbeoefenaars. Bovendien betalen die andere (para)medische beroepsbeoefenaars voor het gebruik van de uitgeruste praktijkruimte een vaste vergoeding of een vergoeding die berekend wordt op basis van een percentage van hun omzet. Die vergoeding zal dus normaliter niet overeenstemmen met het aandeel van elk van die andere (para)medische beroepsbeoefenaars in de kosten die die eerste gemaakt heeft voor de terbeschikkingstelling van de uitgeruste praktijkruimten.
De vergoeding voor de terbeschikkingstelling van de roerende goederen zal dan aan btw onderworpen zijn, de vergoeding voor de terbeschikkingstelling van het gedeelte van het onroerend goed zal als een vrijgestelde onroerende verhuur beschouwd worden (waarvoor mogelijks wel geopteerd kan worden die verhuur optioneel aan btw te onderwerpen of waarbij die verhuur verplicht aan btw is onderworpen wanneer die is aangegaan voor een periode van hoogstens zes maanden, en men niet onder een van de uitzonderingen daarop valt). Gebeurt de terbeschikkingstelling tegen een enige prijs, dan zal die voor een juiste btw-heffing uitgesplitst moeten worden.
De fiscus lijkt hier geen rekening te houden met de uitspraak van het Hof van Justitie in de zaak Mailat (C-17/18 dd. 19.12.2018v). Daarin besliste het Hof dat de verhuur van een gebouw met  inboedel, machines en uitrusting nodig voor exploitatie van een restaurantactiviteit, in zijn geheel als een onroerende verhuur beschouwd moest worden. Het Hof komt tot dit besluit omdat de verhuur van de roerende goederen niet los gezien kan worden van de verhuur van het gebouw en geen doel op zich vormt, maar slechts een middel is om optimaal gebruik te kunnen maken van de hoofddienst, de verhuur van het onroerend goed. Op basis van dit arrest zou men een begin van argumentatie kunnen opbouwen dat de terbeschikkingstelling door een (para)medische beroepsbeoefenaar van een of meerdere uitgeruste praktijkruimten aan andere (para)medische beroepsbeoefenaars, in zijn geheel als een onroerende verhuur moet worden beschouwd waarop men de vrijstelling van artikel 44, § 3, 2°, b) Wbtw kan of moet toepassen.
Maar als bij de terbeschikkingstelling van een (para)medisch kabinet bijkomende diensten worden aangeboden (terbeschikkingstelling van een medisch secretariaat, administratieve ondersteuning, IT-ondersteuning, terbeschikkingstelling van medisch personeel, enzovoort) en het voorwerp van de overeenkomst hoofdzakelijk bestaat uit de andere diensten dan de terbeschikkingstelling van het onroerend goed, dan gaat het volgens de fiscus om één dienstprestatie die aan btw is onderworpen.
Als een artsenassociatie werkzaam is in een erkend ziekenhuis en daaraan een vergoeding moet betalen voor bijvoorbeeld het gebruik van medisch, verpleegkundig, paramedisch, verzorgend, technisch, administratief, onderhouds- en ander hulppersoneel, of voor de kosten verbonden aan het gebruik van lokalen, uitrusting, kosten, materiaal of geneeskundige verbruiksgoederen, dan zijn die vergoedingen vrijgesteld van btw door artikel 44, § 2, 1° Wbtw.

De verticale samenwerking
Als in een professionele vennootschap andere (para)medische beroepsbeoefenaars als natuurlijk persoon werkzaam zijn, en van de patiënten geen erelonen in eigen naam ontvangen (die inkomsten zijn van de vennootschap en de ontvangstbewijzen worden uitgereikt onder het ondernemingsnummer van die vennootschap), dan zijn deze personen geen btw-plichtige en blijven de door de professionele vennootschap uitgekeerde vergoedingen buiten de toepassing van de btw. Maar men moet deze tolerantie van de fiscus niet toepassen.
Is er geen band van ondergeschiktheid, dan kan de (para)medische beroepsbeoefenaar kiezen om zich als btw-plichtige te beschouwen.  De vergoedingen die hij dan voor zijn (para)medische prestaties van de professionele vennootschap ontvangt, zijn vrijgesteld van btw op basis van artikel 44, § 1 Wbtw, uiteraard voor zover het gaat om handelingen die in dat artikel bedoeld zijn. Hetzelfde geldt als die beroepsbeoefenaar zelf via een eigen professionele vennootschap werkzaam is bij die andere professionele vennootschap waarin de (para)medische praktijk wordt geëxploiteerd.

Stagiairs
In veel gevallen werken stagiairs onder het ontvangstbewijs-getuigschrift van hun stagemeester die het (para)medisch beroep uitoefent (als natuurlijk persoon of via professionele vennootschap). De van de patiënten ontvangen erelonen worden bij de stagemeester als omzet geboekt en de stagiairs ontvangen voor hun prestaties een vergoeding (vaste vergoeding of een percentage van de omzet) van de stagemeester. Ook hier handelen de stagiairs volgens de fiscus niet als btw-plichtigen waardoor er geen btw verschuldigd is over die vergoedingen. In feite zijn dezelfde regels als bij de verticale samenwerking van toepassing.

Fisconetplus, circulaire nr. 46, 5 juni 2019

Artikel 42, § 1, Wbtw voorzag in een vrijstelling voor bepaalde handelingen met betrekking tot onder meer zeeschepen. Dat artikel is de omzetting van artikel 148, punten a) tot d) van de btw-richtlijn, dat onder meer in een btw-vrijstelling voorziet voor de schepen voor de vaart op volle zee waarmee passagiersvervoer tegen betaling plaatsvindt of die worden gebruikt voor de uitoefening van een industriële, handels- of visserijactiviteit. Voor die vrijstelling telt volgens de btw-richtlijn het werkelijk gebruik op volle zee, en niet louter de materiële kenmerken van het schip.
Met de wet van 29 november 2017 bracht de wetgever artikel 42, § 1 Wbtw in overeenstemming met de btw-richtlijn. En in zijn circulaire nr. 20 dd. 12.02.2018 verduidelijkte de fiscus dat het concept ‘volle zee’, overeenkomstig de richtsnoeren van het 103debtw-comité, betrekking heeft op elk gedeelte van de zee buiten de territoriale wateren van een land dat zich verder bevindt dan ten hoogste 12 zeemijlen te rekenen vanaf basislijnen die bepaald zijn in overeenstemming met het internationaal recht van de zee.
Over de impact van deze wijzigingen op de betrokken sectoren startte de fiscus met hen besprekingen op die moesten leiden tot een nieuwe circulaire over deze vrijstelling. In afwachting van de publicatie daarvan, aanvaardde de fiscus dat voorlopig nog de oude bepalingen toegepast mochten worden.
Die nieuwe administratieve commentaar is nu gepubliceerd in de circulaire nr. 44 van 29 mei 2019, die de circulaire nr. 24 van 29 augustus 1978 aanpast aan de nieuwe wetgeving en de ontwikkelingen in de rechtspraak van het Europese Hof van Justitie over de vrijstellingen met betrekking tot schepen.

Overzicht van de schepen die voor vrijstelling in aanmerking komen

1
42, § 1, 1° a) Wbtw
schepen voor de vaart op volle zee waarmee passagiersvervoer tegen betaling plaatsvindt of die worden gebruikt voor de uitoefening van een industriële, handels- of visserijactiviteit

2
42, § 1, 1° b) Wbtw
reddingsboten en -schepen voor hulpverlening op zee en schepen voor de kustvisserij

3
42, § 1, 1° c) Wbtw
oorlogsschepen

4
42, § 1, 1° d) Wbtw
binnenschepen bestemd voor de binnenlandse commerciële vaart​

Overzicht van de vrijstellingen

​​Handeling
​Soort vaartuig
(zie tabel hiervoor)
Vrijstellingsartikel

Levering van een schip
 
1, 2, 3 en 4
42, § 1, 1° Wbtw
 

Levering van voorwerpen voor inlijving in of exploitatie van vaartuigen aan de bouwers, eigenaars en gebruikers ervan
1, 2, 3 en 4
42, § 1, 2° Wbtw
 

De bouw, de verbouwing, de herstelling, het onderhoud, de verhuur of de bevrachting van vaartuigen
1, 2, 3 en 4
42, § 1, 3° Wbtw
 

De bouw, de verbouwing, de herstelling, het onderhoud, de verhuur of de bevrachting van voorwerpen voor inlijving in of exploitatie van vaartuigen
1, 2, 3 en 4
42, § 1, 3° Wbtw
 

Levering van goederen bestemd voor de bevoorrading van vaartuigen aan de eigenaars of gebruikers ervan
1, 2, en 3*
42, § 1, 4° Wbtw
 

Diensten (andere dan de bouw, de verbouwing, de herstelling, het onderhoud, de verhuur of de bevrachting) voor de rechtstreekse behoeften van vaartuigen en hun lading
1 en 2
 

* niet voor boordprovisie voor vaartuigen gebruikt voor kustvisserij en voor oorlogsschepen beperkt tot de bevoorrading van goederen die vallen onder de GN-Code 89061000, aan schepen die het land verlaten met als bestemming een haven of ankerplaats in het buitenland

Schip voor de vaart op volle zee
Een schip wordt geacht gebruikt te worden voor de vaart op volle zee als het voor minstens 70 % wordt gebruikt op volle zee. De fiscus gaat ervan dat dit steeds het geval is voor schepen die voorzien zijn van een IMO-nummer (afgeleverd onder de voorwaarden van de International Maritime Organization). Voor de met een IMO-nummer in het Belgische register der zeeschepen ingeschreven schepen waarvoor twijfel zou ontstaan over dit gebruik, zal men moeten aantonen dat het schip aan de 70 %-drempel voldoet.
Om met deze vrijstelling handelingen te kunnen afnemen, zullen eigenaars van schepen die geen IMO-nummer hebben, aan hun leverancier of dienstverrichter de nodige informatie moeten verstrekken waaruit blijkt dat het schip wordt gebruikt voor de vaart op volle zee (bv. zeebrief of omschrijving van de werkelijk uitgeoefende activiteit van het desbetreffende schip)

Berekeningswijze 70%-drempel
Of een schip aan voormelde 70%-drempel (gebruik op volle zee) voldoet, moet beoordeeld worden op basis van het kalenderjaar dat voorafgaat een het jaar waarin en de vrijstelling wil toepassen. In bijzondere omstandigheden kan die periode uitgebreid worden naar vijf jaar (bv. tijdelijk buiten gebruik wegens herstelling, onderhoud of verminderde activiteiten).
Men kan op drie manieren aantonen dat het schip in die referentieperiode aan de 70%-drempel voldoet:

aantal trajecten:

een traject is een reis tussen twee zeehavens (vanuit zee te bereiken havengebieden die zijn ingericht voor het aanleggen van schepen voor de vaart op volle zee) – vertrek- aan aankomsthaven kunnen dezelfde zijn als het bijvoorbeeld gaat om een schip dat uitvaart naar boor- of werkeilanden op volle zee;
elk traject afgelegd buiten de Belgische territoriale wateren telt als een traject op volle zee;
minstens 70% van de trajecten van het schip zijn trajecten op volle zee;

afgelegde afstanden:

het schip heeft minstens 70 % van zijn totaal gevaren afstand afgelegd op volle zee;

tijd:

het schip heeft minstens:

70 % van de vaartijd op volle zee gevaren, of;
70 % van de operationele tijd op volle zee doorgebracht.

Schepen voor kustvisserij
De schepen die gebruikt worden voor kustvisserij waren van btw vrijgesteld als zeeschip onder artikel 42, § 1, 1ste lid, a) Wbtw. Omdat die vrijstelling door de wetswijziging enkel nog geldt als die zeeschepen worden gebruik op volle zee, werden de schepen voor kustvisserij mee opgenomen onder artikel 42, § 1, 1ste lid, b) Wbtw. Die schepen moeten dus niet voldoen aan voormelde 70%-regel. Artikel 42, § 1, 1ste lid, b) Wbtw voorziet in een btw-vrijstelling voor de volgende schepen:

reddingsboten en -schepen voor hulpverlening op zee;
schepen voor de kustvisserij, daaronder begrepen de schepen bestemd voor de garnalen-, mosselen- en kokkelsvisserij.

Schepen voor de binnenvaart
De btw-vrijstelling voor schepen voor de binnenvaart beperkt zich tot de vaartuigen die uitsluitend bezoldigd vervoer van personen of van goederen verrichten. De fiscus verduidelijkt nu dat die vrijstelling ook betrekking heeft op schepen gebruikt voor de estuaire vaart binnen de 5 zeemijl uit de kust (versterkte binnenschepen die op de Noordzee varen). Deze schepen verzorgen onder meer de verbinding tussen de kusthavens en de andere havens en het binnenvaartnetwerk.

Bunkeren
De vrijstelling van artikel 42, § 1, 4° Wbtw voor de levering van goederen bestemd voor de bevoorrading van schepen, geldt enkel als de leverancier deze goederen levert aan de eigenaars of de gebruikers van en de goederen bestemd zijn voor de in artikel 42, § 1, eerste lid, 1°, a, b en c Wbtw omschreven schepen. Staat die definitieve bestemming niet vast of kan ze niet worden aangetoond op het ogenblik van de levering, dan mag de vrijstelling niet toegepast worden. 
Om die bestemming aan te tonen kan men gebruik maken van een document dat verschillende namen kan hebben zoals bestelbon, delivery note, delivery receipt, orderform, orderbevestiging, enzovoort.
De fiscus zal zo’n document als verantwoordingsstuk voor de bestemming aanvaarden, als het de volgende vermeldingen bevat:

naam, adres en btw-nummer leverancier;
naam, adres en in voorkomend geval het btw-nummer van de afnemer (eigenaar, gebruiker of opdrachtgever);
naam en IMO-code van het schip;
datum handeling;
omschrijving van de goederen en de geleverde hoeveelheid;
ontvangstbevestiging van de goederen door een verantwoordelijke van het schip
verklaring op erewoord dat het schip uitsluitend bestemd is voor commerciële activiteiten en hoofdzakelijk wordt gebruikt voor de vaart op volle zee en (niet vereist als het gaat om reddingsboten en -schepen en schepen voor de kustvisserij).

Ook leveringen van goederen bestemd voor de bevoorrading van oorlogsschepen komen voor deze vrijstelling in aanmerking, maar dan moet het schip het land verlaten met als bestemming een haven of een ankerplaats in het buitenland. Op voormeld document moet in dat geval ook die plaats van bestemming voorkomen.
De circulaire brengt het administratieve standpunt in het geval van een kettingverkoop in lijn met de rechtspraak van het Europese Hof van Justitie dat in de zaak Fast Bunkering, die de brandstof zelf rechtstreeks laadde in de tank van het schip, maar daarvoor factureerde aan een op eigen naam handelende tussenpersoon, besliste dat deze vrijstelling:

in beginsel niet van toepassing is op leveringen van voor de bevoorrading bestemde goederen aan in eigen naam handelende tussenpersonen, ook al is op de datum van de levering de eindbestemming van de goederen bekend;
toch van toepassing is als op het moment dat de leverancier de eigendom van de goederen overdraagt aan de tussenpersoon, de exploitanten van de schepen al feitelijk als een eigenaar over die goederen kunnen beschikken (de levering aan de tussenpersoon gebeurt pas als de brandstof al in de tank van het schip zit);

De fiscus aanvaardt nu ook de vrijstelling voor de levering van vaste, vloeibare en gasvormige brandstoffen en smeermiddelen door een in de verkoopketen eerdere betrokken leverancier (de bunkeraar), als die leverancier:

deze goederen rechtstreeks laadt in de tank van het betrokken schip (of ze naast het schip plaatst om door hemzelf, of door de eigenaar of gebruiker van het schip, onmiddellijk aan boord te worden gebracht);
de eigendom van die goederen pas overdraagt aan een tussenpersoon in die verkoopketen, als de eigenaar of gebruiker van het schip de macht heeft verkregen om feitelijk als eigenaar over die goederen te beschikken.

Laden en lossen van een schip voor de vaart op volle zee
De vrijstelling van artikel 42, § 1, 5° Wbtw voor diensten (andere dan de bouw, de verbouwing, de herstelling, het onderhoud, de verhuur of de bevrachting) die worden verricht voor de rechtstreekse behoeften van in de in artikel 42, § 1, 1° onder a en b bedoelde vaartuigen en hun lading, steunt volgens de fiscus op de aard en de bestemming van de diensten. Die vrijstelling is enkel van toepassing als de dienst:

inherent is aan de scheepvaart: hij moet noodzakelijk zijn voor de exploitatie van het schip of zijn lading;
verricht wordt aan een schip of zijn lading, wat een directe relatie veronderstelt.

Wat het laden en lossen van een schip voor de vaart op volle zee betreft, implementeert deze circulaire de rechtspraak van het Hof van Justitie in zaak Oy (C-33/16 dd. 04.05.2017). De vrijstelling is niet alleen van toepassing als de persoon die de goederen van of aan boord brengt, handelt in opdracht van de eigenaar of de gebruiker van het schip, maar ook als die persoon zijn dienst verricht voor eenieder die opdracht geeft om de goederen van boord te halen of aan boord te brengen.
Daarentegen is de vrijstelling niet van toepassing voor de diensten met betrekking tot de goederen vanaf het ogenblik dat ze na het lossen de kade naast het schip hebben verlaten of vooraleer ze met het oog op het laden, op deze kade naast het schip worden geplaatst. Op die momenten zijn de goederen nog geen lading van een schip.

Formaliteiten
Voor de toepassing van de aan zee- en binnenschepen gerelateerde vrijstellingen (behalve de vrijstelling van artikel 42, § 1,4° Wbtw) is in principe een bestelbon vereist die dezelfde vermeldingen moet bevatten als het hiervoor (onder bunkering) bedoelde document voor de vrijstelling voor de levering van goederen voor de bevoorrading van de in artikel 42, § 1, eerste lid, 1°, a, b en c Wbtw omschreven schepen, met het volgend verschil als het om diensten gaat:

de datum van de dienstverrichting;
een omschrijving van de diensten;
ontvangstbevestiging van de diensten door een verantwoordelijke van het schip;
indien nodig voor de vrijstelling, de melding dat de diensten noodzakelijk zijn voor het schip of zijn lading.

Als de vrijstelling ook van toepassing is op de handelingen die tussenpersonen verrichten, dan moet degene die voormelde verklaring (bestelbon) ontvangt ze ook aan de betrokken tussenpersonen doorgeven.
Door deze verklaring op erewoord gaat de afnemer (of invoerder) de verbintenis aan de voor de in artikel 42, § 1 Wbtw opgenomen vrijstelling gestelde voorwaarden na te leven. Hij zal zelf de btw moeten voldoen als zou blijken dat op basis van zijn verkeerde of misleidende informatie op die verklaring, de vrijstelling ten onrechte werd toegepast.
De circulaire voorziet niet in een specifieke datum van inwerkingtreding. De fiscus zal niet op het verleden terugkomen voor btw-plichtigen die tot nu toe een werkwijze hebben toegepast die vergelijkbaar is met de hiervoor omschreven procedure en die vergelijkbare informatie bevat waardoor de vrijstelling kan worden gemotiveerd.

Fisconetplus, circulaire nr. 44, 29 mei 2019

Ondernemingen die in 2018 een voor de vrijstellingsregeling voor kleine ondernemingen in aanmerking te nemen omzet van niet meer dan 25.000 euro hebben gerealiseerd, en die op 1 januari 2019 niet naar die vrijstellingsregeling zijn overgeschakeld, kunnen dit alsnog vanaf 1 juli 2019 doen. Zij moeten dan wel de keuzeverklaring van de brief ‘T211’ voor 10 juni 2019 aan hun bevoegd btw-kantoor team beheer bezorgen.
In principe hebben ondernemingen die aan dit omzetcriterium voldoen deze brief elektronisch ontvangen op MyMinfin onder de menu ‘Mijn documenten’. Als u deze brief niet hebt gekregen maar toch aan de omzetvoorwaarde voor 2018 voldoet en wil overgaan naar die vrijstellingsregeling, dan kan u best met uw bevoegd btw-kantoor team beheer contact opnemen om die formaliteiten te regelen. In principe moet dat voor 1 juni 2019 gebeuren, maar men zou toch mogen verwachten dat men in dit geval, naar analogie met degenen die wel de brief T211 hebben gekregen, ook tijd heeft tot en met 9 juni 2019 om dit in orde te brengen.

FOD Financiën, nieuwsbericht, 21 mei 2019​

Om een wagen die je in het buitenland aankoopt in België te kunnen inschrijven, moet de douane een vignet 705 afleveren. Tot voor kort moest men hiervoor langs een douanekantoor gaan om de formaliteiten te vervullen die nodig zijn om dat vignet te verkrijgen.
Maar nu kan je dat vignet ook digitaal​ aanvragen op MyMinfin. Eens ingelogd vind je onder ‘mijn aangifte’ de link ‘een voertuig aangeven (E705)’. De persoonsgegevens zijn in principe vooraf ingevuld en je moet enkel nog je telefoonnummer en mailadres invullen. Het bevoegde douanekantoor staat ook vermeld op het tabblad met uw persoonlijke gegevens.
Vervolgens moet je in een keuzemenu aanduiden van waar het vervoermiddel afkomstig is en welk type vervoermiddel het is. Daarna vul je de technische gegevens van het voertuig  en de persoonlijke gegevens van de verkoper in. 
Tot slot moet je de aankoopfactuur, het gelijkvormigheidsattest en het inschrijvingsbewijs uit het buitenland digitaal bijvoegen.
Als alles goed is verlopen, verschijnt een bericht dat je aanvraag is doorgestuurd, samen met het dossiernummer. Je krijgt hiervan ook een bericht in je inbox ‘mijn berichten’ op MyMinfin.
Als de aanvraag is goedgekeurd kan je in MyFinBox de goedgekeurde E705 downloaden.
Klik hier voor een uitgebreide toelichting over de online aanvraag van het vignet 705.

FOD Financiën, nieuwsbericht, 13 mei 2019