Gepubliceerd op 28 oktober 2021
De Portugese vennootschap Rádio Popular houdt zich voornamelijk bezig met de verkoop van huishoudelijke apparaten en andere computer- en telecomproducten. Zij biedt aan de kopers een aantal aanvullende diensten aan, zoals een verlenging van de garantie op de aangekochte producten. Hiervoor wordt een verzekeringsovereenkomst gesloten waarbij de verzekeraar, in geval van schade aan het aangekochte product, aan de koper de reparatie of eventuele vervanging garandeert voor een periode die langer is dan de door de fabrikant gedekte periode.
Voormelde overeenkomst voor de extra garantie wordt gesloten tussen de verzekeraar en de koper, door tussenkomst van Rádio Popular die hiervoor aan de koper een bedrag aanrekent bovenop de prijs van het aangekochte product. De verkoop van de extra garantie vindt gelijktijdig plaats met de verkoop van de producten zonder dat Rádio Popular hiervoor andere materiële en personele middelen inzet.
Volgens Rádio Popular kwalificeert de extra vergoeding voor de bijkomende garantie als een van btw vrijgestelde verzekeringsdienst (artikel 135, 1, a btw-richtlijn). Voor dergelijke vrijgestelde handelingen heeft de btw-plichtige geen recht op btw-aftrek. Nochtans heeft Rádio Popular de betaalde voorbelasting voor al haar activiteiten volledig afgetrokken. Die aftrek wordt dan ook deels verworpen door de Portugese fiscus. Maar de btw-plichtige stelt dat die handelingen slechts bijkomstige financiële handelingen zijn en dus uit de breuk voor de berekening van het verhoudingsgetal geweerd moeten worden.
Volgens artikel 173 btw-richtlijn wordt voor de goederen en diensten die een btw-plichtige gebruikt voor zowel de handelingen met recht op aftrek als de handelingen die geen recht op aftrek verlenen, de aftrek slechts toegestaan voor dat gedeelte van de btw dat evenredig is aan het bedrag van de handelingen die recht op aftrek verlenen (pro rata of verhoudingsgetal). Artikel 174, lid 2, b) en c) btw-richtlijn voorziet dat in de berekening van het pro rata onder meer de volgende handelingen niet worden opgenomen:
bijkomstige financiële handelingen;
de in artikel 135, lid 1, onder b) tot en met g) btw-richtlijn vermelde handelingen die bijkomstig zijn.
Het Hof stelt vooreerst vast dat beide partijen het erover eens zijn dat de opbrengsten uit de verkoop van de bijkomende waarborgen van btw zijn vrijgesteld door artikel 135, 1, a) btw-richtlijn. Maar deze opbrengsten zijn volgens het Hof geen financiële opbrengsten zoals bedoeld in artikel 174, lid 2 btw-richtlijn. Dus moet eerst worden nagegaan of het wel degelijk om vrijgestelde handelingen gaat, want als dat zo is, dan moeten ze in de berekening van de pro rata opgenomen worden.
Handelingen ter zake van verzekering
Handelingen inzake verzekering hebben algemeen als kenmerk dat de verzekeraar zich tegen voorafgaande betaling van een premie ertoe verbindt de verzekerde bij het intreden van het verzekerde risico de uitkering te verstrekken die bij het sluiten van de overeenkomst is overeengekomen. Essentieel is dus dat er een rechtsbetrekking bestaat tussen de verstrekker van de verzekeringsdienst en de verzekerde (degene wiens risico wordt gedekt).
Uit de feiten blijkt dat Rádio Popular enkel als tussenpersoon optreedt en zelf niet gebonden is door de verzekeringsovereenkomst. Maar de handelingen inzake verzekering omvatten niet enkel de door de verzekeraars zelf verrichte handelingen, maar ook de met verzekering samenhangende diensten die worden verricht door assurantiemakelaars en verzekeringstussenpersonen. Hiervoor moeten dus twee voorwaarden vervuld zijn:
deze diensten moeten ‘samenhangen’ met handelingen ter zake van verzekering, en
deze diensten moeten worden ‘verricht door assurantiemakelaars en verzekeringstussenpersonen’.
Aan die eerste voorwaarde is overduidelijk voldaan: de betrokken diensten bestaan in de verkoop van een extra garantie op verkochte producten door middel van een verzekeringsovereenkomst.
De volgende vraag is dan of Rádio Popular kwalificeert als verzekeringstussenpersoon. Daarvoor moeten twee voorwaarden vervuld zijn:
Rádio Popular moet in een betrekking staan met de verzekeraar en met de verzekerde (die betrekking kan uitsluitend indirect zijn als de dienstverrichter onderaannemer van de makelaar of van de tussenpersoon is);
de activiteit van de dienstverrichter moet de essentiële aspecten van de functie van verzekeringstussenpersoon dekken, zoals het zoeken van nieuwe cliënten en het in contact brengen van die nieuwe cliënten met de verzekeraar.
Volgens het Hof voldoet Rádio Popular aan deze voorwaarden. Deze btw-plichtige staat in direct contact met de verzekeraar, want hij verkoopt die laatste zijn verzekeringsproducten (extra garantie bij een verkoop). En ook met de verzekerde is er een direct contact want het is aan hen dat hij de bijkomende garantie verkoopt. Hierbij verricht de btw-plichtige handelingen die in essentie verband houden met de functie van verzekeringstussenpersoon, zoals het zoeken van klanten en het in contact brengen van die klanten met de verzekeraar met het oog op het sluiten van verzekeringsovereenkomsten. De verkoop door Rádio Popular van de bijkomende verzekeringen is dan ook een door artikel 135, 1, a) btw-richtlijn vrijgestelde activiteit.
Vervolgens vraagt het Hof zich af of deze handelingen omwille van de fiscale neutraliteit, toch niet beschouwd moeten worden als bijkomstige financiële handelingen in de zin van artikel 174, lid 2 onder b) en c) btw-richtlijn.
Uit de bewoordingen van artikel 135, lid 1, onder a) en artikel 135, lid 1, onder b) tot en met g) van de btw-richtlijn, blijkt volgens het Hof dat het bij deze bepalingen om onderscheiden handelingen gaat en dat handelingen inzake verzekering niet gelijkgesteld kunnen worden met financiële handelingen, in het bijzonder voor de toepassing van de afwijking waarin artikel 174, lid 2 btw-richtlijn voorziet. Aan deze vaststelling verandert niets ingevolge het beginsel van de fiscale neutraliteit. De werkingssfeer van een vrijstelling kan trouwens niet uitgebreid worden op basis van dit beginsel. Bovendien mogen soortgelijke handelingen die onder de btw-richtlijn vallen, niet met verschillende begrippen worden aangeduid naargelang zij onder de ene dan wel de andere bepaling van deze richtlijn vallen.
De verkoop van de bijkomende garantie door Rádio Popular kan dus niet beschouwd worden als een bijkomstige financiële handeling, of een handeling bedoeld in artikel 135, lid 1, onder b) tot en met g) btw-richtlijn die bijkomstig is, die niet in de berekening van het pro rata mag worden opgenomen.
Dictum van het Hof
Artikel 174, lid 2, onder b) en c), van richtlijn 2006/112/EG van de Raad van 28 november 2006 betreffende het gemeenschappelijke stelsel van belasting over de toegevoegde waarde, gelezen in samenhang met artikel 135, lid 1, van deze richtlijn, moet aldus worden uitgelegd dat het niet van toepassing is op handelingen die een belastingplichtige verricht als tussenpersoon bij de verkoop van extra garantie in het kader van zijn hoofdactiviteit, namelijk de verkoop van huishoudelijke apparaten en andere computer- en telecomproducten aan de consument, zodat de omzet met betrekking tot deze handelingen niet hoeft te worden uitgesloten van de noemer van de breuk die wordt gebruikt voor de berekening van het aftrekbare gedeelte volgens artikel 174, lid 1, van de btw-richtlijn.
HvJ, C-695/19, Rádio Popular, 8 juli 2021
